Strumienie odpadów komunalnych
Odpady komunalne są problematyczne do zagospodarowania ponieważ w ich skład wchodzi wiele niezwykle zróżnicowanych substancji. Czy podział na wiele strumieni ma sens? Który strumień jest najbardziej uciążliwy? Czy całkowity rozdział tych strumieni zapewnia skuteczne zawrócenie materiałów do obiegu?
Charakterystyka strumieni
„Bio” – czyli odpady ulegające biodegradacji. W skład tego strumienia wchodzą odpady kuchenne, trawa, liście zbierane jesienią oraz polimery biodegradowalne. Szybko zagniwają co powoduje, że pojemniki śmierdzą. Ponadto wabią gryzonie, ptactwo i owady.
„Plastik”. Tworzywa sztuczne stanowią jeden z istotniejszych strumieni z uwagi na znaczną objętość i zróżnicowanie. Dowodem tego są przepełnione pojemniki na tworzywa w naszych altanach śmietnikowych. Selektywnie zebrane tworzywa sztuczne zostają zwykle podzielone na frakcje: PET czyli butelki na napoje białe, niebieskie i zielone. Drugi rodzaj plastiku to przedmioty wykonane z polietylenu o wysokiej gęstości (HDPE). Kolejnym materiałem jest folia wykonana z polietylenu o niskiej gęstości (LDPE) oraz folia polipropylenowa (PP).
„Tetrapak” czyli odpady wielomateriałowe. Tzw. karton na napoje składa się z folii LDPE, papieru lakierowanego, folii LDPE, folii aluminiowej oraz dodatkowej folii LDPE. Około 70% masy tego odpadu to papier, jednak ścisłe połączenie tych materiałów powoduje, iż jest on bardzo trudny do zagospodarowania. Najczęściej trafia do spalarni lub na składowiska, ponieważ opracowane technologie odzysku materiałów (w tym cennej folii aluminiowej) są bardzo drogie.
Metale – to głównie puszki po napojach. Są wykonywane ze stali lub aluminium. W skład tego strumienia wchodzą także puszki po żywności dla ludzi i zwierząt (konserwy) oraz inne przedmioty metalowe – obudowy sprzętów AGD, a nawet folia aluminiowa.
Gabaryty – czyli zużyte, zepsute meble. Ich skład bywa bardzo podobny na obszarach wiejskich i miejskich – tekstylia, wypełnienia piankowe, okucia metalowe, sprężyny i materiały drewnopochodne.
WEEE – (waste of electric & electronic equipment) odpady elektryczne i elektroniczne czyli odpady niebezpieczne ale jednocześnie cenne. Wiele metali powinno być odzyskane z tego strumienia. Znajdziemy tu małe sprzęty AGD, przewody, akumulatory, baterie i żarówki, w tym świetlówki (szczególnie niebezpieczne z uwagi na zawartość rtęci) i lampy wyposażone w diody LED.
Papier – materiał bardzo zróżnicowany. Karton, papier z drukarek, lakierowane czasopisma, książki, zeszyty i pudełka. Znajdziemy tu także torby papierowe z plastikowym „okienkiem” używane do pieczywa, oraz pergamin do pieczenia i coś, co nie powinno się znaleźć w tym strumieniu – papier termoaktywny (wydruki z kas fiskalnych i terminali do kart płatniczych).
Szkło – materiał idealny do recyklingu. Jeśli nie ma zanieczyszczeń może być zawracane wielokrotnie do obiegu. Szkło to butelki, ale już nie szkło lustrzane, hartowane, zbrojone, klejone. Często spotykanym zanieczyszczeniem tego strumienia jest ceramika.
Inne odpady – poza głównymi strumieniami
To podstawowe strumienie, jednak typów odpadów jest znacznie więcej – stąd odpady komunale są tak trudne do zagospodarowywania. Dodatkowymi odpadami są: przedmioty zatłuszczone (zwykle opakowania i ręczniki kuchenne), mięso i kości, gruz ceglany i betonowy, , kosmetykach, opony samochodowe, kosmetyki, ubrania, pieluchy jednorazowe i inne artykuły higieniczne oraz styropian. Szczególnie istotne są odpady niebezpieczne takie jak opakowania po farbach, lakierach, środkach ochrony roślin i lekarstwa.
W przypadku styropianu recykling choć możliwy, nie zawsze jest realizowany ponieważ rzadko która firma chce się zająć zagospodarowaniem tego odpadu. Zwykle więc – tak jak pozostała masa plastiku, (wiele rodzajów polimerów z wyjątkiem tych wysegregowanych, o których była mowa powyżej) która znajduje się w żółtych pojemnikach do gromadzenia odpadów z tworzyw sztucznych przeznaczona jest do odzysku energetycznego (prąd i ciepło), zatem zostaną spalone.
Problemów dostarczają także odchody zwierzęce. Najczęściej spotykanym odpadem jest żwirek z kuwet kotów oraz odchody psów opakowane worki foliowe. Odpady te co prawda są biodegradowalne, jednak z uwagi na zagrożenie epidemiologiczne i parazytologiczne, nie mogą być włączone do strumienia bio.
Pozostałość po sortowaniu – czyli strumień odpadów zmieszanych. Znajdują się w nim odpady problematyczne – jeśli nie można jednoznacznie zakwalifikować odpadu do któregokolwiek z powyższych strumieni, tworzony jest nowy strumień – odpady zmieszane. W początkowej fazie wdrażania segregacji strumień ten próbowano poddawać kompostowaniu, jednak finalnie produkt nadal był odpadem.
Stworzone strumienie odpadów pozwalają na zagospodarowanie ich, co oznacza recykling materiałowy – najbardziej korzystną opcję, zgodną z gospodarką obiegu zamkniętego. Im więcej materiałów uda się odzyskać i wytworzyć z nich nowe przedmioty, tym mniej trzeba będzie wydobyć surowców i zużyć energii. Im mniej energii zużyjemy, tym będzie mniejsza emisja CO2 do powietrza, a tym samym spowalniamy zmiany klimatyczne.
Tomasz Ciesielczuk
