Mamy rady na odpady dla wszystkich – popatrz

Popatrz, co ląduje w piecu?Mamy rady na odpady dla wszystkich - popatrz

 

Co się pali?

Substancje organiczne podczas wysokotemperaturowego utleniania (spalania) zamieniają się na: popiół, dwutlenek węgla, tlenki azotu i siarki oraz wodę. Przy okazji proces ten daje ciepło i światło.

Paliwa stałe

Paliwami stałymi używanymi od tysiącleci są produkty pochodzenia roślinnego – drewno, próchno i słoma. Jako źródło ciepła wykorzystywane są także torf (śladowe ilości) oraz węgiel kamienny i brunatny.  Węgiel drzewny także jest paliwem, jednak jego wykorzystanie ogranicza się do procesu pieczenia potraw (grill, ognisko).

Mamy rady na odpady dla wszystkich - popatrzRys.1. Sezonowane (suszone) czyste drewno liściaste spala się niemal bezdymnie.

Na zdjęciu przedstawiono polana drewna płonące w piecu

Czy odpady są paliwami?

Nie. Spalanie odpadów w piecach indywidualnych lub poza wyspecjalizowanymi zakładami (np. w ognisku), jest zabronione. Fachowy termin to: termiczne przekształcanie odpadów poza instalacjami. To właśnie proces, który nie może być prowadzony. Dlaczego? Zanieczyszczenie środowiska będące efektem tego procesu jest ogromne, a jego skutki są odczuwalne jeszcze wiele lat później.

Jak to się dzieje?

W czasie spalania odpadów w piecach (także ogniskach), temperatura płomienia to 650-700oC. Jest to zbyt niska temperatura, aby związki organiczne będące produktami niecałkowitego utlenienia substancji organicznej mogły się spalić do dwutlenku węgla i wody. Jaki to substancje? Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), których przedstawicielem jest benzo(a)piren. Jest to grupa związków chemicznych oddziaływujących negatywnie na rozrodczość oraz wykazujące silne działanie rakotwórcze. Ponadto, w czasie spalania powstają dioksyny i furany (właściwie: polichlorowanedibenzoparadioksyny i dibenzofurany – w skrócie PCDD i PCDF). Podobnie jak WWA są to związki silnie rakotwórcze. Obie te grupy należą do tzw. trwałych zanieczyszczeń organicznych ponieważ ich biodegradacja przebiega niezwykle powoli. Zatem raz wprowadzone do środowiska, pozostają w nim na długo. Nie spalają się, ale bardzo szybko osadzają na cząstkach pyłu mineralnego lub sadzy wydostających się wraz z dymem z pieca. To tzw. niska emisja (z palenisk domowych, lokalnych kotłowni, ale także transportu kołowego), o której słyszymy zwykle w czasie okresu grzewczego. Niewielkie cząstki stałe wraz z osadzonymi na nich WWA i dioksynami migrują na znaczne odległości stanowiąc tzw. pył zawieszony (zwykle wyróżnia się PM 2,5 oraz PM10, czyli pyły o średnicy 2,5 i 10 mikronów). Oddychając powietrzem z takim pyłem narażamy się na pobieranie związków na nich osadzonych. Stosunkowo duże cząstki stałe dymu (o średnicy 50-100mikronów), opadają na powierzchnię gleby i w ten sposób toksyczne WWA oraz dioksyny i furany dostają się roztworu glebowego. Pobrane przez rośliny (w tym uprawne) włączają się do łańcucha pokarmowego. Nawet niewielkie ilości dioksyn i WWA w powietrzu i pożywieniu są niebezpieczne, ponieważ (podobnie jak metale ciężkie) kumulują się w organizmach ludzi i zwierząt.

Niedopał mechaniczny (popiół i żużel) jest także bogatym źródłem PCDD, PCDF i WWA. Zatem stosowanie takiego popiołu jako nawozu lub dodatku do kompostownia także stwarza niebezpieczeństwo zatrucia gleby i roślin. Jednak wiele osób przekonanych że spala drewno („bo przecież meble były z drewna”) w rzeczywistości spala odpady i przyczynia się do emisji rakotwórczych związków do atmosfery oraz – w przypadku nawozowego wykorzystania popiołu – zatruwa także gleby i rośliny, a pośrednio – zwierzęta hodowlane i ludzi.

Dodatkowymi związkami emitowanymi podczas spalania odpadów są: formaldehyd (uznany za substancję rakotwórczą) oraz zwiększone ilości tlenku węgla (czadu), tlenków siarki i azotu, co przyczynia się nie tylko do zanieczyszczania środowiska, ale także do niszczenia kotła i przewodu kominowego.

Zatem spalając odpady narażamy siebie oraz innych ludzi na różnego rodzaju choroby nowotworowe (w tym białaczki) oraz zmiany neurodegeneracyjne,
wpływające na zdolność uczenia się i zapamiętywania. Powodują one także choroby o podłożu genetycznym (wady wrodzone u dzieci), obniżenie płodności u mężczyzn oraz torbielowatość jajników u kobiet.

Czy drewno może być odpadem?

Może. Jakiekolwiek drewno, klejone, impregnowane, malowane, czy lakierowane nie może być spalane. Zatem nawet stare połamane krzesło z litego drewna jest odpadem, którego nie można spalić, ponieważ jest pomalowane i klejone. Wszelkie odpady z płyt wiórowych, paździerzowych, czy drewno okleinowe (fornir) – podobnie.

Co trafia do pieca?

Nielegalny proceder spalania odpadów dotyczy właściwie wszystkich grup odpadów. Najczęściej spotyka się spalanie plastiku (butelki, zabawki, folia opakowaniowa), impregnowane i klejone drewno (stare meble) oraz przedmioty z gumy, lakierowanego i zatłuszczonego papieru (odpady opakowaniowe) oraz styropianu. Kary grożące za spalanie odpadów są wysokie (nawet 5 tys. zł), jednak nadal istnieje społeczne przyzwolenie na ten proceder.

Należy tylko pomyśleć, że spalając odpady narażamy siebie i innych na choroby nowotworowe, a nienarodzone jeszcze dzieci na wady wrodzone – w tym uniemożliwiające osiągnięcie dorosłości.

Podsumowanie

Spalanie odpadów w piecach jest zabronione ponieważ wywiera silne negatywne oddziaływanie na środowisko oraz życie i zdrowie ludzi. Zbyt niskie temperatury płomienia, nie są w stanie utlenić tzw. trwałych zanieczyszczeń organicznych, które mają właściwości rakotwórcze, mutagenne oraz wpływają negatywnie na rozrodczość, a ponadto kumulują się w organizmie, zatem nawet niewielkie ich stężenia są groźne.

Tomasz Ciesielczuk

Mamy rady na odpady dla wszystkich - popatrz

Nasze serwisy